Creativiteit stimuleren? Zo doe je dat!

Je wilt creativiteit stimuleren, mooi! Creativiteit is een vaardigheid, en dat is goed nieuws. Omdat het een vaardigheid is betekent dit dat je jouw creativiteit kunt stimuleren zodat je creatiever wordt. Tuurlijk is het zo dat sommige mensen creatiever dan anderen zijn en dit komt door verschillende factoren. Zo is het zo dat kinderen die in een omgeving met structuur en regels opgroeien over het algemeen creatiever zijn dan kinderen die in een losse omgeving met minder structuur opgroeien. Klinkt misschien tegenstrijdig? Toch is het zo. Ook is het zo dat mensen die hoog scoren op de karaktereigenschap “openheid” creatiever zijn dan mensen die lager scoren op die karaktereigenschap. Zij bedenken simpelweg meer verschillende mogelijkheden in hun hoofd waardoor ze uiteindelijk met een creatieve oplossing kunnen komen. Oke, we starten dus op verschillende niveaus van creativiteit en dat is niet erg. Maar creativiteit stimuleren, hoe doe je dat nu?

Om een vaardigheid te verbeteren, in dit geval creativiteit stimuleren, is het handig om te weten hoe de zaken er nu precies voorstaan. In het geval van het verbeteren van je creativiteit is het dus handig erachter te komen hoe jouw denkpatronen momenteel lopen. Stel je eens voor dat je op een regenachtige dag een verlaten huis in de straat bezoekt. Je bent avontuurlijk ingesteld natuurlijk dus gaat naar binnen. Eenmaal op de zolder aangekomen zie je de lichamen van Julius Ceasar en Cleopatra liggen in een plas nattigheid met glasscherven van een wijnglas verspreid om hen heen. Dan valt je oog ineens op het kapotte raam waar enkele gaten in zitten. Omdat je van nature nieuwsgierig bent ga je al snel over mogelijkheden nadenken die hier hebben kunnen gebeuren. Bedenkt eens een mogelijk scenario van wat er plaats heeft kunnen vinden voordat je verder leest onder het plaatje.

Het zou me niet verbazen als je een oplossing hebt bedacht waarbij Ceasar en Cleopatra zijn doodgeschoten door het kapotte raam heen. Of misschien heb je wel een scenario bedacht waarin ze zijn vergiftigd door de wijn. Dat is beiden niet zo gek natuurlijk aangezien je de gebrekkige informatie uit het verhaaltje gebruikt om een oorzaak te reconstrueren. De enige twee termen uit het verhaaltje waarmee je iets kunt zijn “glasscherven van een wijnglas” en “kapot raam met gaten” dus hier ga je mee aan de slag. Hoeveel van jullie hebben een verhaal bedacht waarbij er een gifslang op de zolder verstopt zat die beide onfortuinlijke heersers heeft gebeten. Niet zoveel van jullie gok ik zo. Ik besef me ook terwijl ik dit schrijf dat ik waarschijnlijk op het voorbeeld van de gifslang kom omdat ik het hiervoor over vergiftigde wijn had.

Associëren noem je dit proces. Dit doen we voornamelijk onbewust en je hebt er vaak ook weinig controle op. Zo ook tijdens een brainstormsessie waar we associëren vanuit een opgelegde probleemstelling. De woorden in de probleemstelling beïnvloeden dus welke kant we op gaan denken. Wanneer jij je bewust bent van de associaties die je legt is het een stuk gemakkelijker om hier buiten te treden. Sterker nog misschien zit er wel een oplossing in het tegenovergestelde van jouw associatie! Wil je creativiteit stimuleren? Dan moet je buiten de bekende paden gaan.

Eén van de technieken die je kunt gebruiken om je creativiteit te stimuleren heet vooronderstellen. Weet je nog hoe je geneigd ben om met je gedachten over de gebaande paden te lopen doordat bepaalde woorden je associaties geven aan andere woorden. Denk maar terug aan de ‘Caesar en Cleopatra’ oefening van het begin van de tekst. Door vooronderstellen word je bewust van deze associaties en is het makkelijk om een ander pad te bewandelen. Zo kom je tot vernieuwende creatieve oplossingen.

Hoe werkt het?

1. Kijk naar cruciale termen in de startformulering: “Hoe kunnen we de wachtrijen aan de kassa’s in de supermarkt verkorten?”.

De cruciale term in deze probleemstelling zijn: wachtrijen, kassa’s en verkorten. Pas op supermarkt lijkt op een cruciale term maar is het echter niet!

2.Zoek naar vooronderstellingen die met deze woorden of hun context verbonden zijn.

Voor het woord wachtrij kan dit bijvoorbeeld zijn:

1. De klanten staan achter elkaar
2. Ze staan er met hun winkelwagentje of mandje
3. De eerste is eerst aan de beurt, dan de tweede, enz.
4. Ze ‘wachten’
5. Ze zijn stil
6. Enz.

3.Kijk per vooronderstelling naar wat er gebeurd als de vooronderstelling niet geldt of als het tegenovergestelde waar zou zijn.

1. Klanten staan niet achter elkaar. Dit kan leiden tot het nummertjes systeem waar klanten een nummertje trekken zoals bij de slager.
2. Ze hoeven niet met hun winkelwagentje te staan. Ze kunnen dan hun wagentje in de rij zetten en ondertussen nog wat rondlopen.
3. Een verassingsrij waar klanten door loting naar voren worden geroepen.
4. Je kunt ze vragen mee te helpen met de mensen voor hen in de rij.
5. Enz.

Dit is een ideale techniek om in te zetten tijdens een brainstormsessie en je zult al snel zien dat de techniek onverwachte resultaten oplevert wanneer deze goed wordt uitgevoerd. De techniek kan voor de beginnende brainstormer als uitdagend worden gezien en kan even duren om onder de knie te krijgen. Bij Yooth helpen we je graag deze techniek te beheersen natuurlijk.

De volgende techniek waarmee jullie creativiteit stimuleren is een speelse manier om tot nieuwe oplossingen te komen.  Je laat de associaties die je legt namelijk aan het lot over in plaats van aan je eigen geest. Dit verklaart de naam van de techniek natuurlijk. Om deze techniek te gebruiken heb je kranten en tijdschriften nodig. Deze techniek gaat uit van de overtuiging dat je alles met alles kunt verbinden door te associëren. Het enige wat je hoeft te doen is een krant of tijdschrift openslaan op een vooraf besloten paginanummer en daar wijs je met je vinger naar een willekeurig woord. Let op, het is belangrijk dat dit woord een ‘inhoudswoord’ is. Of te wel het moet mogelijk zijn om associaties te leggen. Dit zijn eigenlijk de zelfde type woorden zoals de kernwoorden bij de techniek “Vooronderstellen”. Met woorden als: “deze”, “dit”, “en” of “als” is het natuurlijk lastig associaties leggen. Zeker voor de deelnemers van de brainstorm die nog niet bekend zijn met deze techniek, maak het jezelf vooral niet te moeilijk. Op het begin lijkt dit een gekke techniek, en dat is ook wel een beetje zo. De techniek helpt je echter wel op een willekeurige manier van de gebaande paden te komen. Je zet hem dan ook in bij bijvoorbeeld een tweede ideeënronde wanneer je merkt dat de deelnemers moeilijk tot nieuwe ideeën kunnen komen en ze leeg raken.

Hoe werkt het?

1.Kies een tijdschrift of krant waar je inspiratie uit gaat halen.

2.Sla een willekeurige bladzijde open en kies een willekeurig woord van deze bladzijde dat een ‘inhoudswoord’ is.

3.Schrijf zo veel mogelijk associaties op die bij je opkomen bij het woord dat door het lot is gekozen.

Bijvoorbeeld: “bank”

– Geld

– Aandelenmarkt

– Beurs

– Zitten

– Stoel

– Sofa

– Enz.

4.Resocieër de begrippen terug naar het probleem om zo tot nieuwe ideeën te komen. Bijvoorbeeld bij de probleemstelling: “Hoe kunnen we de wachtrijen aan de kassa’s in de supermarkt verkorten?”.

Stoel leidt hier tot het ideeën om stoelen te plaatsen bij de wachtrij. Een idee waar je anders misschien niet was opgekomen.

Een andere techniek voor het creativiteit stimuleren heet Creatief visualiseren. Creatief visualiseren is een techniek voor de gevorderde brainstormer. De techniek klinkt misschien wat zweverig, maar vergis je niet iedereen doet het al dagelijks. Zelfs de meest praktische en nuchtere  mensen onder ons, al doen we het vaak zonder er al te veel controle over te hebben. Wanneer je de techniek beheerst is die superkrachtig en zal die je veel creatief vermogen opleveren. Als de techniek nooit gebruikt zou zijn hadden we vele prachtige uitvindingen zoals de telefoon en het vliegtuig niet gehad. Het was dan ook de verbeeldingskracht van Da Vinci die het zaadje heeft geplant voor de uitvinding van het vliegtuig honderden jaren geleden.   

Wist je bijvoorbeeld dat Albert Einstein zei dat verbeeldingskracht belangrijker dan kennis is. Zelf deed hij vaak oefeningen waarbij hij zich inbeeldde dat hij door de ruimte zweefde. Het schijnt dat hier ook de fundatie voor zijn beroemde formule vandaan komt.

Anyway, creatief visualiseren vergt nogal wat oefening wil je hier controle over uitoefenen. Om creatief te visualiseren gebruiken we een variatie op “prestatie-visualisatie”. Dit is een techniek die wordt gebruikt door onder andere musici en atleten voor belangrijke optredens en wedstrijden. Ze beelden zich de situatie in die ze mee gaan maken zodat ze er op voorbereid raken. Geloof het of niet, maar zodra jij je iets inbeeldt scheelt dat niet heel erg veel van het echt ervaren. Een bewijs hiervoor is dat je emoties vertoont als reactie op het ingebeelde, je wordt bijvoorbeeld verdrietig als je aan iets verdrietigs denkt. Tijdens het inbeelden worden er daadwerkelijk nieuwe verbindingen aangelegd in je brein. Wanneer je iets daarna in de echte wereld ervaart heb je het volgens je brein al een keer eerder ervaren waardoor het niet als compleet nieuw overkomt.

Wanneer je met een probleem komt dat je wilt oplossen kan deze techniek ook handig zijn. Het werkt als volgt:

Ga rechtop zitten in een comfortabele houding en sluit je ogen. Wanneer je tot rust komt en je wat meer controle over je gedachten begint te krijgen kun je beginnen. Beeld het probleem in dat je wilt oplossen. Let hierbij op details. Wanneer je dit hebt gedaan is het nu tijd om de ideale situatie in te beelden. Of te wel de situatie nadat het probleem dat je hebt is opgelost. Probeer hierbij ook op de details te letten. Houd de verbeelding zo lang mogelijk vast en onthoud zo veel mogelijk dingen. In het begin kan het erg lastig zijn en komt het nogal eens voor dat je gedachten zullen afdwalen. Dat is niet erg, ga weer terug naar de visualisatie en probeer het vast te houden. Na een tijdje zal je zien dat je hier beter in wordt en je visualisaties langer vast kan houden. Oefening baart kunst.

Je wilt creativiteit stimuleren. Maar wat is het beste moment? Eén van de redenen waarom traditionele brainstormsessies niet altijd tot super originele ideeën leiden is vanwege de timing. Een traditionele brainstormsessie wordt namelijk vaak gezien als een soort vergadering. Even snel snel tussendoor zoveel mogelijk ideeën bedenken terwijl er mensen om eens heen zitten die ook nog eens commentaar hebben dat negatief kan uitpakken voor ons ego. Zo’n setting zorgt ervoor dat je taakgerichte deel van je hersenen actief is. Dit gedeelte is actief wanneer jij je moet focussen op dingen en resultaat moet leveren en jammer genoeg niet erg creatief. Helaas voor ons laat ons creatieve gedeelte van ons brein zich niet zo makkelijk commanderen.

Het meest creatief zijn we juist wanneer we ons even niet focussen. Het gedeelte van je brein dat dan actief is heet je defaultnetwerk. Dit is het deel dat gedachten vanuit je onderbewuste naar je bewuste brengt. Wist je bijvoorbeeld dat het onderbewuste gedeelte van je brein veel krachtiger is dan het bewuste gedeelte? Niet zo gek dus dat hier vaak geniale oplossingen in verborgen liggen. Je moet alleen even weten hoe je ze boven water haalt. En dat doe je dus door jezelf juist even nergens op te focussen. Wandel een rondje door het park, zit even lekker in de tuin of ga de afwas doen. Allemaal activiteiten waarbij je defaultnetwerk op zijn best is en de kans op geniale ingevingen het hoogst. Komt het je bijvoorbeeld bekend voor dat je tijdens het douchen wel eens goede ideeën hebt? Niet zo gek, defaultnetwerk!

Wanneer je dus ideeën moet bedenken voor een brainstormsessie is het altijd goed om jezelf en je team hier even de tijd voor te geven. Geloof me, dat gaat je 10x meer originele ideeën opleveren dan het traditionele uurtje ideeën spugen.

Wij hopen dat je zo even genoeg tools hebt voor het creativiteit stimuleren. Ondanks, of dankzij, het artikel nog vragen of opmerkingen? Schroom dan niet om contact met ons te zoeken. Wij helpen je graag bij het stimuleren van creativiteit in je organisatie!